Mapa - Nowy Sad (Novi Sad)

Nowy Sad (serb. / chorw. / rum. Novi Sad, Нови Сад, węg. Újvidék, słow. Nový Sad, niem. Neusatz (an der Donau), łac. Neoplanta) – miasto w północnej Serbii, stolica Wojwodiny i okręgu południowobackiego, siedziba miasta Nowy Sad. Stanowi ważne centrum gospodarcze i kulturalne. Jugosłowiańskie miasto-bohater. Położony nad Dunajem, u wylotu kanału Dunaj-Cisa-Dunaj (kanał DTD). Europejska Stolica Kultury 2021.

Przez Serbów Nowy Sad jest często nazywany Serbskimi Atenami (Srpska Atina).

Założony w końcu XVII wieku jako osiedle związane z budową twierdzy Petrovaradin, swoją nazwę obecną otrzymał 1 lutego 1748 roku, kiedy mieszkańcy kupili na dworze w Wiedniu status wolnego miasta królewskiego za kwotę 95 tysięcy forintów. Już pod koniec XVIII wieku znajdował się w nim browar, fabryka jedwabiu i zakład tytoniowy. Od 1826 działa w nim nieprzerwanie „Matica Srpska” instytucja edukacyjna z gazetą o najdłuższym stażu w Europie.

W 1849 roku Nowy Sad był po raz pierwszy bombardowany i ocalało tylko 808 budynków z 2812. W 1892 roku miała miejsce epidemia cholery wywołana złą jakością wody pitnej.

Do 1918 roku i w trakcie II wojny światowej, od 1941 do 1945 roku w granicach Węgier. Podczas węgierskich rządów doszło w 1942 roku do masakry ludności serbskiej i żydowskiej w mieście i jego okolicach.

W okresie po II wojnie światowej teren miasta uległ znacznemu powiększeniu, w tym poprzez zasypanie bagnistych terenów otaczających przez wieki twierdzę. W 1999 bombardowania NATO zniszczyły wszystkie trzy mosty i główne wodociągi przeprowadzone pod nimi, które zostały później odbudowane.